Nasza opowieść o Konopnickiej…

Wędrująca ulica...

Kiedy zapytasz suwalczanina, gdzie jest ulica Marii Konopnickiej, bez wahania wskaże okolice obecnego placu imienia poetki. Jednak, gdy zadasz to pytanie nieco starszemu mieszkańcowi Suwałk, po namyśle powie, iż dawna ulica Marii Konopnickiej to obecna Kazimierza Hamerszmita. Tak, tak…, to przy tej ulicy mieszkali m.in. dr Mamert Nieciuński czy rodzice i brat Czesława Miłosza. Okazuje się, że nie tylko ludzie, ale także ulice mogą zmieniać swoją lokalizację, czego widomym przykładem jest przypadek ulicy Marii Konopnickiej.

Fot. Fragment obecnej ulicy Kazimierza Hamerszmita (dawniej Marii Konopnickiej). Zbiory Pracowni Digitalizacji i Historii Mówionej, Franciszka Łupińskiego i Tadeusza Koltera.

Dwie tablice...

„8 października 1935 roku we wtorek o godzinie 16.00 przy ul. Tadeusza Kościuszki 31 (…) odsłonięto tablicę pamiątkową ku czci Marii Konopnickiej. Uroczystość zorganizował i tablicę ufundował Związek Pracy Obywatelskiej Kobiet. W relacji prasowej podkreślano, że wszystkie organizacje i wszystkie szkoły brały udział w uroczystości. (…) W czasie II wojny światowej tablica została zdjęta i owinięta w szmaty, i przez kogoś ukryta na strychu budynku gospodarczego volksdeutscha Kisiela. Przeleżała tam do roku 1953, kiedy to odnalazły ją pracownice spółdzielni krawieckiej „Liżanka” i przekazały Antoniemu Patli. (…) 6 października 2000 roku w piątek o godzinie 17.00 odbyło się ponowne odsłonięcie tej tablicy, tym razem na ścianie w bramie „domu Konopnickiej”. (…) Pół wieku wcześniej, 8 października 1950 roku w niedzielę, w miejsce przedwojennej tablicy – uznanej za zaginioną – odsłonięto nową z różowego marmuru”.

Źródło: A. Matusiewicz, Tablice pamiątkowe w Suwałkach, „Jaćwież” 2004, nr 27/28, s. 51-52.

Jak to z tym pomnikiem było...

Pomysł postawienia w Suwałkach pomnika Marii Konopnickiej powstał już w okresie międzywojennym.

„10 maja 1925 roku odbyła się uroczysta akademia (…) celem, której było zapoczątkowanie zbiórki na pomnik i tablicę pamiątkową”. Przewidywano, iż pomnik stanie w parku miejskim (obecnie Park Konstytucji 3 Maja). Do realizacji projektu jednak nie doszło.

Po wojnie, dopiero w latach 60. zrealizowano pomysł budowy pomnika autorki „Roty” w Suwałkach. Uroczyste odsłonięcie monumentu miało miejsce 26 maja 1963 roku.

„W nocy z 22 na 23 października 1998 roku zniszczono górną część pomnika. 4 czerwca 1999 roku pod okiem Bohdana Chmielewskiego zamocowano odrestaurowaną górną część pomnika Marii Konopnickiej”.

Jedenaście lat później, w 2010 roku, w miejsce starego wykonanego z piaskowca pomnika ustawiono nowy, tym razem odlany z brązu. Obecnie ten właśnie pomnik znajduje się na placu imienia Marii Konopnickiej, jednak ustawiony został w innym miejscu niż poprzednia jego wersja. Nie odnaleziono też sprawców zniszczenia monumentu w 1998 roku.

Źródło: A. Matusiewicz, Pomniki w Suwałkach, „Jaćwież” 2005, nr 31, s. 48.

W parku stanie nowy pomnik Konopnickiej

To był 1963 rok...

O odsłonięciu pomnika Marii Konopnickiej opowiadają Bożena Kolter i Alicja Balcewicz, zaś Mirosława Kamińska (z Augustowa) wspomina Bohdana Chmielewskiego – autora i wykonawcę monumentu.

„26 maja 1963 roku odsłonięto pomnik Marii Konopnickiej. Stanął na placu (…), który wcześniej był targowiskiem miejskim. (…) Pomnik wykonany w piaskowcu wyobraża postać Marii Konopnickiej z wkomponowaną figurą chłopca. Na cokole wyryto napis: Pójdź dziecię, ja cię uczyć każę. Poniżej napis: Rodaczce społeczeństwo Suwalszczyzny. (…). Na zakończenie uroczystości ulicami miasta przeszedł korowód dzieci w kostiumach, stanowiący żywą ilustrację do bajek i wierszy poetki”.

Źródło: A. Matusiewicz, Pomniki w Suwałkach, „Jaćwież” 2005, nr 31, s. 48.

Amelka czyta Konopnicką...

Znacie? To posłuchajcie raz jeszcze.

Maria Wasiłowska (późniejsza Konopnicka) opuszczając wraz z rodziną Suwałki miała lat siedem. Amelka Korenkiewicz jest niemal rówieśniczką poetki z tamtego okresu. Czy ją też czeka literacka droga życia?

Urodziłam się w Suwałkach...

Nie da się oddzielić Konopnickiej od Suwałk, nawet gdyby komuś usilnie na tym zależało.

Henryka Siemaszko-Wilczewska (wieloletnia chirurg suwalskiego szpitala) opowiada o tym, jak została przyjęta przez koleżanki na studiach medycznych w Białymstoku.

Suwałki Konopnicką stoją...

Trudno żeby było inaczej, wszak autorka „Roty” wpisała się w historię miasta. Wykorzystują to skwapliwie od lat władze Suwałk, stąd też na licznych szyldach i tablicach pamiątkowych widnieje imię i nazwisko poetki. Tak więc mamy w naszym grodzie liceum ogólnokształcące jej imienia, szkołę podstawową, przedszkole, bibliotekę publiczną, muzeum, ulicę, plac (a wcześniej park), pomnik, ławeczkę, a nawet ogródki działkowe.

Spotkanie w Grodnie...

O grodzieńskim spotkaniu Orzeszkowej i Konopnickiej opowiada Stanisław Taraszkiewicz. Posłuchajcie…

List Orzeszkowej do Konopnickiej...

Podczas pobytu w Szwajcarii (po śmierci męża – Stanisława Nahorskiego) Eliza Orzeszkowa pisze do Konopnickiej list pełen smutku. O przyjaźni dwóch pisarek opowiada Stanisław Taraszkiewicz – nauczyciel.